‘Schonere lucht in Europa onderdrukt winterextremen’

Discussie over klimaat en verandering daarvan, broeikaseffect, zeespiegelstijging, etc.
Plaats reactie
Sebastiaan
Berichten: 12244
Lid geworden op: 31-12-1977

‘Schonere lucht in Europa onderdrukt winterextremen’

Bericht door Sebastiaan » 27-05-2022 13:38

Hoewel we hard op weg zijn naar de zomer van 2022, ligt de winter van 2022 nog vers in het geheugen. Zag het er op papier voor winterliefhebbers allemaal mooi uit, zoals we in ons winterverwachting van vorig jaar ook lieten zien, de werkelijkheid was een andere. We kregen niet met langdurig winterweer, zoals gedacht, maar met een langdurige periode met zacht en wisselvallig weer te maken en steeds meer wind. De groeide uiteindelijk tot een zeer zachte uit en niet tot een koudere dan normaal.


Klimaatverandering doet zijn werk, leek het toen. Maar er blijkt meer aan de hand. De kans op grote golven in de straalstroom, die in de wintermaanden de koude lucht naar ons regio kunnen brengen, is hoe dan ook stukken kleiner geworden. De oorzaak hiervan is niet alleen de klimaatverandering, zo blijkt uit een onderzoek, uitgevoerd door onderzoekers van de Universiteit van Californië in Pasadena. Het heeft ook te maken met het schoner worden van de lucht. En dat effect speelt met name op het Europese continent.

Gedrag van de straalstroom
De onderzoekers werkten met data uit het verleden en gebruikten daarvoor een lange periode. Verder beschikten ze over een modern klimaatmodel. Het bleek dat de verdeling van aerosolen in de atmosfeer, microscopisch kleine stofdeeltjes in de lucht dus, een grote invloed heeft op het gedrag van onze straalstroom in de winter.

De industriële revolutie op aarde, die in de 19e eeuw goed op gang kwam, heeft niet alleen de uitstoot van broeikasgassen (zoals CO2) sterk doen toenemen, ook kwam er (zeker eerst) veel meer fijnstof in de lucht, vooral door de verbranding van steenkool. Met name in de jaren na de Tweede Wereldoorlog was de uitstoot van fijnstof door de verbranding van steenkool in de zich ontwikkelende wereldeconomieën soms zo groot, dat de zon onder bepaalde omstandigheden niet meer door de zo opgebouwde smoglaag heen kon schijnen. Zo kreeg Londen van 5 tot en 8 december 1952 met een ‘killersmog’ te maken die uiteindelijk aan zo’n 12.000 mensen het leven kostte. Die gebeurtenis maakte zo’n indruk dat het in Engeland niet lang daarna tot de eerste wetgeving kwam die ervoor moest zorgen dat de lucht schoner werd. Niet veel later volgden de Verenigde Staten.

Global dimming
De vervuiling van de lucht met stofdeeltje – aerosolen, wordt in de meteorologie ook wel ‘global dimming’ genoemd. Het stof in de atmosfeer heeft namelijk tot gevolg dat het licht van de zon gedimd wordt. Een deel van de zonnestraling wordt weerkaatst en komt niet op het aardoppervlak terecht. Een gevolg hiervan is dat de temperatuur op aarde wat daalt. Dit gebeurde dus vooral in de jaren vijftig en zestig. Overigens was daar niet alleen het stof uit de verbranding van steenkool debet aan, maar werd stof dat bij bovengrondse atoomproeven in de (zeer hoge) atmosfeer terechtkwam daar ook verantwoordelijk voor gehouden. In een tweede verhaal over dit onderwerp (volgende week) zullen we laten zien dat dit effect van ‘global dimming’ in onze winters duidelijk sterker was dan in onze zomers.

Vanaf halverwege de jaren zeventig begonnen de maatregelen, die in ons deel van de wereld tot schonere lucht moesten leiden, steeds meer hun vruchten af te werpen. De lucht werd daadwerkelijk schoner en veel gezonder om in te leven, het aantal dagen met mist nam drastisch af en de temperaturen gingen omhoog. Extra omhoog, want de wel almaar toenemende uitstoot van broeikasgassen zette ook het nog veel sterkere fenomeen van opwarming door het versterkte broeikaseffect op aarde in werking.

Toename aantal orkanen
In het westen versterkten deze twee processen elkaar, leidend tot een snelle stijging van de gemiddelde temperaturen. Eerder schreven we op deze site al over hoe het warmere zeewater, dat van deze ontwikkelingen het gevolg was, ook al tot een toename in het aantal en de kracht van orkanen heeft geleid. En nu blijkt dus ook dat het steeds vaker ontbreken van winterweer, vooral op het Euraziatische continent, mede op het in de laatste tientallen jaren schoner worden van de lucht kan worden teruggevoerd. Tenminste, dat laten de uitkomsten van dit onderzoek zien. En dat is best een verrassing.

Het werkt zo. Doordat de zon meer schijnt, wordt het (ook in de winter) warmer. Hierdoor blijkt vooral in de wintermaanden dat de temperatuurgradiënt aan de noordkant van de straalstroom groter wordt. Dit heeft tot gevolg dat de straalstroom zelf sterker wordt en dat er gedurende de wintermaanden minder vaak grote golven in trekken (en dan met name golven horend tot de top-10 in grootste amplitude). Deze trend doet zich op het noordelijke deel van het Euraziatische continent voor, stelen de onderzoekers.

Scandinavische hogedrukgebieden
Zulke grote golven zijn nodig om op noordelijke breedten stabiele hogedrukgebieden te krijgen, die het langere tijd volhouden; hogedrukgebieden boven Scandinavië die de wind meerdere weken in de noordoosthoek kunnen houden. Op die manier kregen we in het verleden nog echte vorstperiodes in Nederland, die ons ook massaal op de schaats brachten. Voor het laatst gebeurde dit in februari 2021, alleen duurde het toen maar een weekje. De laatste langere vorstperioden met een hogedrukgebied boven Scandinavië waren in februari 2012 en in januari 2013 en de laatste vorstperiode met een hogedrukgebied boven Scandinavië die in een Elfstedentocht uitmondde dateert van januari 1997.


Veel liefhebbers van winterweer zullen beamen dat het vooral de Scandinavische hogedrukgebieden zijn die in de moderne winters missen. In computerberekeningen voor de langere termijn komen ze nog wel af en toe voor, maar de werkelijkheid is weerbarstig. Meestal is de straalstroom te sterk om het überhaupt te laten gebeuren, of komt het er slechts enkele dagen van. Daarvoor lijkt dus een oorzaak te zijn gevonden. Zo heeft schonere lucht, die voor onze gezondheid (ongeacht de hier beschreven gevolgen) hoe dan ook van levensbelang is, dus meerdere onverwachte bijwerkingen. Niet alleen komen er meer en ook krachtigere orkanen van, ook zet het grotendeels een streep door onze winters. ‘Schonere lucht in Europa onderdrukt winterextremen’ - Weer.nl
https://www.weer.nl/nieuws/2022/schoner ... erextremen

--------------

Okay, winterfreaks, we weten wat we moeten doen :mrgreen:

Gerben
Berichten: 16631
Lid geworden op: 08-09-2013

Re: ‘Schonere lucht in Europa onderdrukt winterextremen’

Bericht door Gerben » 27-05-2022 19:13

Aan de noordkant van de straalstroom schijnt de zon nauwelijks in de winter!

"Het werkt zo. Doordat de zon meer schijnt, wordt het (ook in de winter) warmer. Hierdoor blijkt vooral in de wintermaanden dat de temperatuurgradiënt aan de noordkant van de straalstroom groter wordt. Dit heeft tot gevolg dat de straalstroom zelf sterker wordt en dat er gedurende de wintermaanden minder vaak grote golven in trekken (en dan met name golven horend tot de top-10 in grootste amplitude). Deze trend doet zich op het noordelijke deel van het Euraziatische continent voor, stelen de onderzoekers."

Marcel
Berichten: 668
Lid geworden op: 31-12-1995

Re: ‘Schonere lucht in Europa onderdrukt winterextremen’

Bericht door Marcel » 31-05-2022 07:46

Beetje apart verhaal vind ik het.
Hoe zat dan dan vóór de industriële revolutie? Juist in de 17e/18e eeuw hadden we toch veel strenge winters? Toen zal de lucht ook schoner zijn geweest.

En “Hierdoor blijkt vooral in de wintermaanden dat de temperatuurgradiënt aan de noordkant van de straalstroom groter wordt. ”
Maar de global warming slaat in de arctische gebieden harder toe dan op lagere geografische breedte. Zou je toch zeggen dat de temperatuurgradiënt tussen noord en zuid juist kleiner wordt. Of bedoelt men alleen plaatselijk vlak ten noorden van de straatstroom… zal dat daadwerkelijk zijn waargenomen (gemeten), dat de temperatuurgradiënt daar groter is geworden?
Het zal vast een factor zijn, maar ik vraag mij af hoe groot dat effect is tov het broeikaseffect. Is daar ook een inschatting van?

Karel
Berichten: 3189
Lid geworden op: 31-07-1978

Re: ‘Schonere lucht in Europa onderdrukt winterextremen’

Bericht door Karel » 01-06-2022 13:01

Minder aerosolen in de atmosfeer heeft invloed op de straling/temperatuur/neerslag.
Modelmatig uitgerekend bijvoorbeeld hier:Effective radiative forcing in the aerosol–climate model CAM5.3-MARC-ARG
Benjamin S. Grandey e.a. 02 Nov 2018.

Abstract

We kwantificeren de effectieve stralingsforcering (ERF) van antropogene aerosolen gemodelleerd door het aerosolklimaatmodel CAM5.3-MARC-ARG. CAM5.3-MARC-ARG is een nieuwe configuratie van het Community Atmosphere Model versie 5.3 (CAM5.3) waarin de standaard aerosolmodule is vervangen door het two-Moment, Multi-Modal, Mixing-state-resolving Aerosol-model voor Onderzoek van het klimaat (MARC). CAM5.3-MARC-ARG gebruikt het ARG-aerosol-activeringsschema, consistent met de standaardconfiguratie van CAM5.3. We berekenen verschillen tussen simulaties met aerosolemissies van 1850 en simulaties met aerosolemissies van 2000 om de stralingseffecten van antropogene aerosolen te beoordelen. We vergelijken de aërosollevensduren, aërosolkolombelastingen, wolkeneigenschappen en stralingseffecten geproduceerd door CAM5.3-MARC-ARG met die geproduceerd door de standaardconfiguratie van CAM5.3, die de modale aërosolmodule gebruikt met drie log-normale modi ( MAM3) en een configuratie met behulp van de modale aerosolmodule met zeven log-normale modi (MAM7). Vergeleken met MAM3 en MAM7 vinden we dat MARC sterkere koeling produceert via het directe stralingseffect, het kortegolfwolkstralingseffect en het oppervlakte-albedostralingseffect; op dezelfde manier produceert MARC een sterkere opwarming via het stralingseffect van de langegolfwolk. Over het algemeen produceert MARC een wereldwijd gemiddelde netto ERF van −1,79±0,03
W m−2, die sterker is dan de wereldwijde gemiddelde netto ERF van −1,57±0,04 W m−2 geproduceerd door MAM3 en −1,53±0,04 W m−2 geproduceerd door MAM7. De regionale verdeling van ERF verschilt ook tussen MARC en MAM3, grotendeels als gevolg van verschillen in de regionale verdeling van het stralingseffect van de kortegolfwolk. We concluderen dat de specifieke representatie van aerosolen in mondiale klimaatmodellen, inclusief de mengtoestand van aerosols, belangrijke implicaties heeft voor klimaatmodellering.

Het KNMI geeft aan dat er invloed is van aerosol op de atmosfeer maar onderzoek loopt nog.

https://acp.copernicus.org/articles/18/15783/2018/ of https://doi.org/10.5194/acp-18-15783-2018, 2018.

https://www.knmi.nl/kennis-en-datacentr ... /aerosolen

Gerard
Berichten: 13570
Lid geworden op: 31-12-2004

Re: ‘Schonere lucht in Europa onderdrukt winterextremen’

Bericht door Gerard » 05-06-2022 23:14

Eigenlijk dient men van aerosol te spreken omdat aerosol geen meervoud behoeft. Aerosol is de verzameling van alle deeltjes zwevend in de lucht.
Dat aerosol invloed heeft op de stralingsbalans is al vanaf de jaren '90 begrepen en onderzocht (ook door KNMI). Zowel direct als indirect effect (indirect> wittere wolken door meer condensatiekernen en hardnekkigere mistvelden).

Door het steeds schoner worden van de lucht (sinds begin jaren 80) boven de Atlantische Oceaan en aangrenzende (binnen)zeeën is de watertemperatuur opgelopen en dat geldt voor de noordelijke zeegebieden meer dan voor de zuidelijke. De Oostzee is 's winters veel warmer dan vroeger en er vormt zich bijna geen ijs meer, dat dan een hogedrukgebied boven Zuid-Scandinavië 's winters minder lang stand houdt is alleen maar logisch.
Het verminderde temperatuurverschil tussen noord en zuid is dus het gevolg van de zomer en niet van de winter, omdat dan de zon immers niet noemenswaardig invloed heeft op de luchtmassa ten noorden van het polaire front.

" ...stelen de onderzoekers" en dat blijft dan gewoon staan voor het grote publiek. :roll:

Plaats reactie