Record-hittegolf in Noord-Atlantische Oceaan

[Johan]

Record-hittegolf in Noord-Atlantische Oceaan aangewakkerd door zwakke wind
25 juni 2025
In het voorjaar en de vroege zomer van dit jaar werd een mariene hittegolf met zeewatertemperaturen tot plaatselijk 4 graden boven normale waarden gemeten voor de kust van de Britse eilanden. De oorzaken lijken vergelijkbaar met die van de uitzonderlijke hittegolf in de zomer van 2023 in de Noord-Atlantische Oceaan: klimaatverandering en zwakke wind.
De Noord-Atlantische mariene hittegolf van 2025
De mariene hittegolf van 2025 (afbeelding 1 en 2) startte vroeger in het voorjaar dan de hittegolf van 2023, maar heeft ook veel overeenkomsten met zijn voorganger. In beide gevallen warmden grote delen van de Noord-Atlantische Oceaan in slechts enkele maanden op tot uitzonderlijk hoge temperaturen. De mariene hittegolf van dit jaar is recent afgenomen in sterkte, maar nog niet voorbij.

Vier recente studies over de mariene hittegolf van 2023
Vier recente wetenschappelijke studies die in dezelfde periode zijn uitgekomen hebben de oorzaken en gevolgen van de uitzonderlijke warme Noord-Atlantische oceaan van 2023 verder ontrafeld. De studies tonen aan dat de uitwisseling van warmte tussen atmosfeer en oceaan de belangrijkste oorzaak was van de mariene hittegolf. Veranderingen in oceaanstromingen waren niet de oorzaak, en hadden zelfs een afkoelend effect.

1. Zonnestraling en verdamping
Onderzoek gepubliceerd in Geophysical Research Letters legt de nadruk op de rol van verhoogde zonnestraling en lagere verdamping. Zwakkere winden leidden tot minder afkoeling van het zeewater door verdamping. De grotere hoeveelheid zonnestraling had te maken met minder bewolking. Hoewel de zonnestraling bovengemiddeld was op sommige locaties, was het echter niet genoeg om de hoofdoorzaak te zijn van de hele Noord-Atlantische hittegolf.

2. Zwakke wind en ondiepe oceaanlaag
In een tweede analyse, gepubliceerd in Nature, blijkt dat de zwakke wind boven het oceaanoppervlak leidde tot een extreem ondiepe gemengde waterlaag van slechts 20 meter diep (afbeelding 3), waar die laag normaalgesproken zo'n 25 meter diep is. Hierdoor kon de zon de bovenste laag water veel sneller opwarmen dan normaal. Ondiepere waterlagen warmen veel sneller op dan diepere waterlagen, zelfs wanneer de binnenkomende warmte niet anders is dan tijdens normale zomerse condities. Bovendien wordt door de zwakkere wind ook minder koud water van de diepere oceaan naar het oppervlak gebracht.

3. Klimaatverandering en natuurlijke variatie
Een derde studie, gepubliceerd in Communications Earth & Environment, benadrukt dat de mariene hittegolf niet verklaard kan worden zonder de opwarming van het klimaat. Natuurlijke schommelingen in het oceaan-atmosfeersysteem, zoals de Atlantische Multidecadale Oscillatie (AMO), versterkten de opwarming, maar de gebeurtenis was alleen mogelijk doordat het oceaanwater al structureel warmer was dan in het verleden, wat de basis legde voor de extreme waarden. Door klimaatopwarming warmt het oppervlak bovendien sneller op dan de diepere oceaan, waardoor de bovenste gemengde laag steeds ondieper wordt en makkelijker kon opwarmen (zoals hierboven beschreven).

4. Mariene hittegolf beïnvloedt het weer boven land
Een vierde studie laat zien dat mariene hittegolven niet alleen de oceaan beïnvloeden, maar ook het weer boven land. De mariene hittegolf van 2023 leidde tot minder bewolking en meer zonnestraling op land. Daarnaast zorgde warme, vochtige zeelucht voor hogere temperaturen en lokale buien in kustgebieden. Ook hebben de hogere zeewatertemperaturen invloed op het orkaanseizoen. Dit toont aan hoe oceaanopwarming via de atmosfeer ook doorwerkt in het klimaat boven land.

Toekomstperspectief: vaker, langer en intenser
Alle studies wijzen erop dat mariene hittegolven in de toekomst frequenter en krachtiger zullen worden. Een inschatting met klimaatmodellen geeft aan dat de mariene hittegolf van 2023 voor het noordoostelijke deel van de Noord-Atlantische Oceaan een gebeurtenis is die nu eens in de 100 jaar voorkomt, maar onmogelijk zou zijn geweest zonder door de mens veroorzaakte opwarming. De verwachting is dat een dergelijke hittegolf onder een hoog emissiescenario eens in de 4 jaar zal voorkomen halverwege deze eeuw. Mariene hittegolven hebben ingrijpende gevolgen voor zowel mariene ecosystemen als weerpatronen. Het begrijpen van mariene hittegolven is daarom cruciaal in een veranderend klimaat.

KNMI-klimaatbericht door Eveline van der Linden

[Ronald]

Hitte neemt de laatste jaren snel toe, op land en ter zee.
En dat terwijl Homo Sapiens er eigenlijk helemaal niet zo goed tegen kan.
Volgend strijdpunt op geopolitiek niveau, recht op een leefbaar stukje planeet???

[Karel]

Ik mis de wetenschappelijke bronvermeldingen bij deze verhalen. Graag wetenschappelijke bronnen bronnen vermelden bij deze topics over de Noord-Atlantische Oceaan en Canada.

[Johan]

Ik mis de wetenschappelijke bronvermeldingen bij deze verhalen. Graag wetenschappelijke bronnen bronnen vermelden bij deze topics over de Noord-Atlantische Oceaan en Canada.

Van het knmi

[Ko]

Datzelfde knmi gaf in 1999 nog te kennen dat hittegolven zeldzaam zouden blijven in de toekomst. En dat het vaker en harder regent. Twee dingen die duidelijk anders zijn gegaan vooral de laatste zeven jaar. Wat dat betreft passen ze de verwachting ook maar aan aan de realiteit. Al lijken ze nu gelijk te krijgen met die toegenomen hittegolven, het is op zich nog een korte meetperiode. Zeg nooit nooit dat het niet nog eens anders kan gaan dan ze nu verwachten. De drukgebieden hoeven maar een andere positie in te nemen met de daarbij horende straalstroom en je kunt weer totaal iets anders krijgen.