Stratosfeer 2022/2023

Discussieer mee over alles wat met het weer, weerkunde en de wereld eromheen te maken heeft
Plaats reactie
Paul
Berichten: 1022
Lid geworden op: 31-12-1979

Re: Stratosfeer 2022/2023

Bericht door Paul » 21-02-2023 17:21

Sebastiaan schreef:
17-02-2023 16:32
https://wcd.copernicus.org/articles/1/373/2020/

For SSWs that are dominated by EuBL around their onset, cold anomalies prevail over northern Europe, albeit also extending over large parts of central Europe (Fig. 4b). They peak at −4 to −6 K around lags beyond 20 d, which corresponds well with the occurrence of the GL regime. Note that negative T2m' values in the composite for all SSWs are much weaker (see Fig. 4d). The associated retrogression of initial positive Z500' over the eastern North Atlantic to Greenland along with a strengthening of negative Z500' over the southeastern North Atlantic around lag 15–25 d is striking. Furthermore, GL is associated with warm anomalies over Greenland and eastern Canada.

De genoemde retrogressie wordt zichtbaar in de EC46
De Groenlandsetting is uitgesproken koud in deze tijd van het jaar.

Afbeelding

Afbeelding

Sebastiaan
Berichten: 12243
Lid geworden op: 31-12-1977

Re: Stratosfeer 2022/2023

Bericht door Sebastiaan » 21-02-2023 17:36

Paul schreef:
18-02-2023 07:50
Sebastiaan schreef:
17-02-2023 16:13
https://agupubs.onlinelibrary.wiley.com ... 20RG000708

Paul kun je deze in de openingspost zetten. M.i. beste artikel over SSWs. Dank ;)
Heb ik gedaan, inclusief een drietal andere zeer relevante studies. Kun je wel nog eenmaal de toegankelijkheid van jouw link toelichten? Ik heb een alternatieve link toegevoegd.
Idd. mijn link was niet goed genoeg. Het artikel krijg je daarbij niet. Dank!

Daniël
Berichten: 1480
Lid geworden op: 31-12-1999

Re: Stratosfeer 2022/2023

Bericht door Daniël » 21-02-2023 17:48

Paul schreef:
21-02-2023 17:21
Sebastiaan schreef:
17-02-2023 16:32
https://wcd.copernicus.org/articles/1/373/2020/

For SSWs that are dominated by EuBL around their onset, cold anomalies prevail over northern Europe, albeit also extending over large parts of central Europe (Fig. 4b). They peak at −4 to −6 K around lags beyond 20 d, which corresponds well with the occurrence of the GL regime. Note that negative T2m' values in the composite for all SSWs are much weaker (see Fig. 4d). The associated retrogression of initial positive Z500' over the eastern North Atlantic to Greenland along with a strengthening of negative Z500' over the southeastern North Atlantic around lag 15–25 d is striking. Furthermore, GL is associated with warm anomalies over Greenland and eastern Canada.

De genoemde retrogressie wordt zichtbaar in de EC46
De Groenlandsetting is uitgesproken koud in deze tijd van het jaar.

Afbeelding

Afbeelding
Zou zo'n West-basesd NAO- t.g.v. een SSW zich ook tot ver in de zomer door kunnen zetten? Een West-based NAO- in de zomer geeft vaak wisselvallig zomerweer.

Sebastiaan
Berichten: 12243
Lid geworden op: 31-12-1977

Re: Stratosfeer 2022/2023

Bericht door Sebastiaan » 21-02-2023 17:53

De impact van de SSW verdwijnt na twee maanden. Bovendien komt de zomer eraan. Dus geen invloed op het zomerweer.

Paul
Berichten: 1022
Lid geworden op: 31-12-1979

Re: Stratosfeer 2022/2023

Bericht door Paul » 22-02-2023 08:18

https://www.knmi.nl/over-het-knmi/nieuw ... -nog-langs


In de afgelopen week is de temperatuur op grote hoogte boven de Noordpool plotseling snel gestegen. Dit gebeurt gemiddeld in twee van de drie winters. Soms leidt dit daarna tot een periode met koud weer in Europa. Komt Koning Winter op de valreep toch nog even op bezoek?

Wat is er aan de hand?
Iedere winter wordt het heel koud in het noordpoolgebied. Niet alleen aan de grond, ook in de stratosfeer, de luchtlaag op 15 tot 50 km hoogte. De koude lucht zit meestal opgesloten in een enorme wervel met sterke westenwinden, de poolwervel. Hoe groter het temperatuurverschil met de lucht buiten de wervel, hoe sterker de wind. Meestal is de poolwervel vrij stabiel, maar afgelopen week werd de wervel sterk verstoord (figuur 1). Warme lucht verdreef de wervel richting Europa, verloor daarbij veel koude lucht en werd veel zwakker. De temperatuur boven het noordpoolgebied in de stratosfeer is in de afgelopen week daardoor met meer dan 20 graden gestegen (figuur 2).

Wat verstoort de polaire wervel?
Ook in de onderste luchtlaag, de troposfeer, waaien sterke westenwinden rond de Noordpool. Dit is de straalstroom met maximale windsnelheden rond de 10 km hoogte (figuur 3). Stormen en grote bergketens zoals de Rocky Mountains wekken golven op in de straalstroom die daardoor van noord naar zuid gaat slingeren. De langste golven reiken tot in de stratosfeer en verstoren daar de poolwervel. Soms is de verstoring zo sterk dat de wervel zich verplaatst en verzwakt zoals nu. Ook valt de wervel soms in kleinere wervels uiteen. De temperatuur in de stratosfeer kan dan in een aantal dagen tijd tientallen graden stijgen. Het kan weken duren voordat de stratosfeer weer is afgekoeld en de poolwervel zich heeft hersteld.

Wat merken we daarvan?
Uit onderzoek blijkt dat de poolwervel ook een invloed uitoefent op de straalstroom. Na zo'n sterke verstoring van de poolwervel, ontstaan er in de straalstroom vaak grote golven (figuur 3). Waar zo'n slinger koude lucht van de noordpool naar het zuiden voert, ervaar je aan de grond koud winterweer. Daar waar warme lucht uit het zuiden naar het noorden stroomt, heb je juist zacht winterweer. Na een plotselinge opwarming van de stratosfeer is de kans groot dat er ergens in Amerika, Europa of Azië een koudeperiode aanbreekt, maar waar precies valt weinig van te zeggen. Andersom is tijdens een krachtige poolwervel de kans op grote slingeringen in de straalstroom niet zo groot. Voor Nederland betekent een krachtige poolwervel dan ook een grotere kans op zacht winterweer met wind uit het westen.

Heeft klimaatverandering nog invloed?
Een plotselinge stratosferisch opwarming is een natuurlijk fenomeen dat gemiddeld twee op de drie winters voorkomt. Of ze vaker of minder vaak voor gaan komen als de aarde verder opwarmt is nog onduidelijk. Wel is duidelijk dat de lucht die ons vanaf de polen bereikt gemiddeld genomen al minder koud is dan vroeger. De poolgebieden warmen sterker op dan andere delen van de wereld, en vooral de wintertemperaturen nemen sterk toe. Voor de komende weken is er in ieder geval een verhoogde kans dat Koning Winter nog even op bezoek komt.


Mijns insziens is er meer dan 'weinig' over te zeggen waar de uitwerking plaats zal vinden. Het maakt absoluut uit wat voor soort warming het is en vooral waar de restvortex terecht komt. In dit geval boven (Noord-)Rusland met een langdurige noordelijke stroming richting West-Europa. Na verloop van tijd synchroniseert de troposfeer met de stratosfeer. Uitzonderingen zijn de door Sebastiaan aangehaalde uitgangsposities van de troposfeer bij aanvang van een warming. Zo leidt een blokkade boven Groenland bij aanvang tot een averechtse reactie van de troposfeer.

Afbeelding

Sebastiaan
Berichten: 12243
Lid geworden op: 31-12-1977

Re: Stratosfeer 2022/2023

Bericht door Sebastiaan » 22-02-2023 10:52

Ja, er valt idd. e.e.a. te zeggen. De plaatjes -heb ik even niet paraat- tussen de impact van een split/displacement laten ook duidelijk onderscheid zien.

Sebastiaan
Berichten: 12243
Lid geworden op: 31-12-1977

Re: Stratosfeer 2022/2023

Bericht door Sebastiaan » 22-02-2023 11:18

Afbeelding

Je ziet hier de NAM geleidelijk negatief afzakkend in de atmosfeer.

Paul
Berichten: 1022
Lid geworden op: 31-12-1979

Re: Stratosfeer 2022/2023

Bericht door Paul » 22-02-2023 17:23

Nu ook bij in bredere kring aandacht voor de betekenis van de SSW voor ons weer. Belangrijk dat het grote publiek er kennis mee maakt, zeker omdat de betekenis van het fenomeen juist onder weerenthousiastelingen nog steeds breed wordt ontkend of onderschat.


https://www.nu.nl/klimaat/6252413/de-wi ... maart.html

De lente staat op het punt van beginnen, maar de winter is niet voorbij. Door een verstoring op grote hoogte boven de Noordpool kunnen we in maart vorst krijgen, zeggen deskundigen van het KNMI tegen NU.nl. Daar staat waarschijnlijk wel een ruime hoeveelheid zon tegenover.
We zitten in de laatste week van februari en de krokussen en narcissen staan al in bloei. Maar het oude spreekwoord maart roert zijn staart blijft actueel. Juist met het invallen van de meteorologische lente gaat het 's nachts weer licht vriezen en dat kán een voorbode van poollucht zijn.

De oorzaak is een plotselinge stratosferische opwarming, zegt stratosfeeronderzoeker Michiel van Weele van het KNMI. Op tientallen kilometers hoogte boven de Noordpool is de zeer ijle lucht daar in korte tijd meer dan 20 graden graden warmer geworden.

Dit is een natuurlijk fenomeen, waar wij ook iets van kunnen merken. De snelle opwarming verstoort na verloop van tijd de luchtstromingen in de lagere delen van de atmosfeer, waar 'ons' weer zich bevindt.

Soms kan daar ruim een maand tussen zitten, vertelt Van Weele. Dat gebeurde in 2021: de stratosfeeropwarming vond begin januari plaats, terwijl Nederlanders half februari op de schaats konden. Mocht er ook dit jaar een reactie op ons weer volgen, dan zal de vertraging deze keer korter duren. "Binnen twee weken", denkt Van Weele.

Een hogedrukgebied met ruimte voor de zon
De plotselinge opwarming in de stratosfeer begon rond 16 februari. De weermodellen geven rond het einde van de maand al een overgang naar rustig weer onder invloed van een hogedrukgebied boven Scandinavië. De wind draait dan naar noordoost en brengt wat lichte vorst in de nachten.

Of er ook nog echte winterkou volgt, hangt ervan af hoelang dit hogedrukgebied op z'n plek blijft liggen. Dat kan een stroming van koude poollucht op gang brengen, die over Noord-Rusland na verloop van tijd ook ons land kan bereiken.

Schaatsijs is volgens Van Weele niet kansrijk: "In deze tijd van het jaar is een koudeperiode met enkele nachten matige vorst nog zeker niet uitgesloten. Dat kan ook in maart voldoende zijn om even ergens te kunnen schaatsen." Maar zulke kou zit nu niet in de modellen van het KNMI, die twee weken vooruitkijken.

Zonnepanelen kunnen gasverbruik iets drukken
Bovendien wint de zon in maart snel aan kracht. Die zon zullen we de komende tijd vaak te zien krijgen. Dat is goed nieuws voor iedereen met zonnepanelen.

Maar verder betekenen koude nachten in maart dat het vanwege hoger gasverbruik alsnog een dure maand kan worden.

John
Berichten: 7852
Lid geworden op: 31-10-1980

Re: Stratosfeer 2022/2023

Bericht door John » 22-02-2023 17:45

Paul schreef:
22-02-2023 17:23
Nu ook bij in bredere kring aandacht voor de betekenis van de SSW voor ons weer. Belangrijk dat het grote publiek er kennis mee maakt, zeker omdat de betekenis van het fenomeen juist onder weerenthousiastelingen nog steeds breed wordt ontkend of onderschat.
De betekenis van de SSW voor ons weer is lastig te bepalen, lijkt mij.
Er zijn diverse perioden van transportkou geweest zonder een SSW. Winters 1963 en 1979 zijn voorbeelden van dergelijke perioden nog ruim voordat later een SSW optrad.
Winters 1996 en 1997 kenden geen SSW.
We kennen SSW zonder winterse impact bij ons.

Wanneer is een maritiem arctische uitbraak in de lente een signaal van samenhang met SSW, wetende dat er ook maritiem arctische uitbraken in de lente zijn zonder SSW.

Dat er samenhang is dus stratosferische SSW en stromingspatronen in de troposfeer ga ik niet ontkennen.
Dat daarmee een SSW best belangrijk kan zijn voor kou- impulsen ergens op NH ook akkoord.

Er zijn echter bij elke SSW te veel mitsen en maren op troposfeer niveau om veel betekenis te hechten aan het fenomeen voor het weerbeeld in Nederland.

Dus bij alles wat ik tot nu toe weet zie ik te weinig directe relatie tussen SSW en koudweercirculaties in onze omgeving. Dat maakt in elk geval dat deze weerenthousiast behoorlijk terughoudend is ten aanzien van de betekenis van SSW voor ons land ten aanzien van kansen op duidelijk te koud weer.

Paul
Berichten: 1022
Lid geworden op: 31-12-1979

Re: Stratosfeer 2022/2023

Bericht door Paul » 22-02-2023 18:33

John schreef:
22-02-2023 17:45
Paul schreef:
22-02-2023 17:23
Nu ook bij in bredere kring aandacht voor de betekenis van de SSW voor ons weer. Belangrijk dat het grote publiek er kennis mee maakt, zeker omdat de betekenis van het fenomeen juist onder weerenthousiastelingen nog steeds breed wordt ontkend of onderschat.
De betekenis van de SSW voor ons weer is lastig te bepalen, lijkt mij.
Er zijn diverse perioden van transportkou geweest zonder een SSW. Winters 1963 en 1979 zijn voorbeelden van dergelijke perioden nog ruim voordat later een SSW optrad.
Winters 1996 en 1997 kenden geen SSW.
We kennen SSW zonder winterse impact bij ons.

Wanneer is een maritiem arctische uitbraak in de lente een signaal van samenhang met SSW, wetende dat er ook maritiem arctische uitbraken in de lente zijn zonder SSW.

Dat er samenhang is dus stratosferische SSW en stromingspatronen in de troposfeer ga ik niet ontkennen.
Dat daarmee een SSW best belangrijk kan zijn voor kou- impulsen ergens op NH ook akkoord.

Er zijn echter bij elke SSW te veel mitsen en maren op troposfeer niveau om veel betekenis te hechten aan het fenomeen voor het weerbeeld in Nederland.

Dus bij alles wat ik tot nu toe weet zie ik te weinig directe relatie tussen SSW en koudweercirculaties in onze omgeving. Dat maakt in elk geval dat deze weerenthousiast behoorlijk terughoudend is ten aanzien van de betekenis van SSW voor ons land ten aanzien van kansen op duidelijk te koud weer.
Winterweer zonder SSW kwam in het verleden nog weleens voor maar is tegenwoordig een stuk zeldzamer geworden. De stratosfeer dominieert in grote mate het winterweer en was bijvoorbeeld dit jaar verantwoordelijk voor de verzachting vlak voor Kerst. De verwachting van Reinout, in sterke mate geënt op de verwachtingen voor wat betreft de stratosfeer, was ook zeer accuraat.

De afgelopen SSW events hebben allemaal hun waarde voor het winterweer bewezen, 2009 was de laatste waar geen uitwerking was, 2019 had een niet zo sterke respons. 2010, 2013, 2018, 2021, geen van allen stelde teleur. Zelfs 2012 met een net niet SSW gaf nog significant winterweer. Zie verder ook de studie in Weerspiegel die ik gedaan heb naar de betekenis van de SSW.

Er zijn ruimschoots studies gedaan naar het al da niet ontbreken van een winterse respons op de SSW. Die geven een meer driedimensionaal beeld van de verwachtingen over de uitwerking van een SSW, die het afschrijven van de betekenis van de opwarming voor ons weer niet noodzakelijk maken. Dat wetenschappelijke veld is trouwens volop in ontwikkeling, bij elke volgende SSW wordt de verwachte uitwerking op de troposfeer beter begrepen.


https://www.academia.edu/34655766/De_st ... view-paper

Plaats reactie