Winter 2016-2017

Discussieer mee over alles wat met het weer, weerkunde en de wereld eromheen te maken heeft
Plaats reactie
Karel
Berichten: 3189
Lid geworden op: 31-07-1978

Re: Winter 2016-2017

Bericht door Karel » 21-10-2016 20:20

Alleen onze omgeving geeft te weinig informatie. Op het Noordelijk Halfrond is in het gebied van Siberia en de Pacific nu volop depressieactiveit te zien.
Zo laat het GFS-model op 234 uur een depressie zien in de Pacific van 940hPa. kijk ook naar de reacties daarop op 10 hPa.
http://www.tropicaltidbits.com/analysis/models/?model=gfs&region=nhem&pkg=Tz10&runtime=2016102112&fh=384&xpos=0&ypos=226

Sebastiaan
Berichten: 12244
Lid geworden op: 31-12-1977

Re: Winter 2016-2017

Bericht door Sebastiaan » 23-10-2016 18:38

Bij EC gemiddelde op 240 uur is ook het Aleoetenlaag te zien.

Nieuwste tweet van Judah http://twitter.com/judah47
Didn't think I would be dusting off the #PolarVortex animations so early (excuse the B&W), but such an early PV split could be unprecedented

-> Wat maken we hier mee!
Laatst gewijzigd door Sebastiaan op 23-10-2016 18:41, 1 keer totaal gewijzigd.

Sebastiaan
Berichten: 12244
Lid geworden op: 31-12-1977

Re: Winter 2016-2017

Bericht door Sebastiaan » 25-10-2016 13:27

Seizoensverwachtingen zijn haast van alle tijden. Al tientallen jaren geleden haalden men van alles uit de kast om grip te krijgen op het weer in het komende seizoen. Opmerkelijk is dat het dan steevast vooral gaat over de komende winter. Toch is dat ook weer niet helemaal vreemd. De impact van een koude of strenge winter is nu eenmaal groot. Veelal groter dan bijvoorbeeld een hete zomer. Hoewel, in de recente hete zomers van bijvoorbeeld 2003 en 2006 hebben we gezien, dat een langdurige hitte in Europa wel degelijk een hele hoge prijs kan hebben.

Bloeiende narcissen in december

De afgelopen jaren doken in de herfst bijna zonder uitzondering verhalen op in diverse media van een op handen zijn horrorwinter. Iedere keer liep dat met een sisser af. De afgelopen winters waren in West Europa zacht en wisselvallig. Met soms een flinke impact, dat wel. Vorige winter veroorzaakten herhaaldelijke overstromingen enorme schade in met name Engeland en Wales. Wij bleven gespaard door zware stormen en overvloedige regenval. Het was gewoon zeer zacht winterweer. Zeker in de veruit warmste december ooit gemeten waarin de narcissen voor de kerst al begonnen te bloeien.

Resultaten behaald in het verleden …

Vroeger gebruikte men voor seizoensverwachtingen enkel de zogenaamde analogen-methode. Die komt er kortweg op neer, dat men in de herfst keek naar herfstseizoenen in het verleden die qua verloop sterk leken op de actuele herfst. De gedachte was dus, dat het verloop van vergelijkbare seizoenen in het verleden iets zou kunnen zeggen over het verloop van het komende seizoen. Inmiddels kunnen we met redelijke stelligheid zeggen, dat de analogen-methode verre van betrouwbare resultaten oplevert. Ofwel, resultaten behaald in het verleden, bieden geen garantie voor de toekomst. Helemaal zinloos is de methode overigens niet. Neem bijvoorbeeld het verschijnsel El Nino. We weten uit het verleden wat de gevolgen zijn van een sterke El Nino. En kunnen op basis van een sterkte El Nino tot meer dan een half jaar vooruit zinvolle uitspraken doen over weerpatronen in de tropen, maar ook in de subtropen en tot op zekere hoogte zelfs in gematigde gebieden zoals Noord-Amerika en Europa.

Volkomen absurde afwijkingen

Momenteel is er geen sterke El Nino, wel een zwakke La Nina. Maar op basis daarvan kunnen we eigenlijk niets roepen over de komende winter. Maar er zijn momenteel wel zeer opmerkelijke dingen gaande die op z’n minst voor de komende weken wel iets zeggen over weerpatronen. We schreven recent al over de extreme warmte op veel plekken in het Noordpoolgebied. Spitsbergen beleeft ongekende tijden. Er ligt nog steeds geen sneeuw. Tien dagen gelden veroorzaakte zware regen (notabene) een enorme modderlawine met aanzienlijke schade als gevolg. Spitsbergen staat niet alleen met zijn extreme warmte. Er zijn gebieden waar de afwijkingen nog groter zijn. Rond de Chukchi Zee en de Oost Siberische Zee (waar normaal al ijs ligt, maar nu dus niet) is het 15 tot 20 graden warmer dan normaal. Meteorologisch gezien volkomen absurde afwijkingen.

Poolwervel

Een van de opmerkelijke patronen die soms vooraf gaat aan een koude winterperiode, is een plotselinge sterke opwarming van de stratosfeer (SSW, sudden stratospheric warming). Zo een plotselinge opwarming kan de ‘poolwervel’ als het ware stuk slaan of doen splitsen. De poolwervel is op te vatten als een zeer standvastig lagedrukgebied rondom de Noordpool, dat tot op grote hoogte in de atmosfeer (tot in de stratosfeer) aanwezig is. En aan de basis staat van sterke zonale stromingen op meer gematigde breedte zoals bijvoorbeeld in Noordwest Europa. Een sterke stroming uit het westen garandeert zacht en wisselvallig winterweer bij ons.

Stratosfeer

Een SSW komt in de regel pas voor in januari, februari of maart. Heel soms al in de loop van december. Maar nooit in oktober. Nu wel. Uit de diverse computerberekeningen kunnen we inderdaad afleiden dat de poolwervel in de komende dagen geleidelijk wordt gesplitst door processen die samenhangen met een flinke opwarming van de stratosfeer boven met name Siberië. De oorzaak aan deze opwarming van de stratosfeer is tot op de dag van vandaag oorzaak van veel wetenschappelijk onderzoek. Men koppelt de opwarming wel aan processen in het Himalayagebied of zelfs nog verder naar het zuiden, in het Midden Oosten. Waarom die opwarming nu al op gang komt is volstrekt onduidelijk. Maar de gevolgen, een zeldzaam vroege poolwervel-split, kunnen we dus wel zien aankomen.

Poolhoog

Het gevolg van de opmerkelijke poolwervel-split is de vorming van een sterk hogedrukgebied boven de Noordpool. Tegelijkertijd zien we nu al, en zeker ook op een termijn van 3 tot 5 dagen vooruit, opvallend diepe stormdepressies ‘aan de overkant’ van het Noordpoolgebied, richting de Chukchi Zee en de Aleoeten. Mogelijk houden deze diepe depressies verband met het ontbreken van zee-ijs aan die zijde van de Noordpool. Tegelijkertijd zullen deze diepe depressies er voor zorgen dat het gebrek aan ijs in zee ook niet kan herstellen. Ze blazen vooral nog meer warme lucht het poolgebied in. En dat terwijl de hoeveelheid zee-ijs nu al recordlaag is. Dat record wordt alleen maar scherper op deze manier.

Terug naar ons land

De gevolgen voor ons land blijven voorlopig relatief klein. Echte najaarsstormen blijven uit. In het geblokkeerde patroon (afwezigheid van een sterke westelijke stroming) zijn het ook bij ons de komende 5 tot 10 dagen vooral hogedrukgebieden die het weer bepalen. Hogedruk in deze fase van het jaar, en zeker vanaf november, betekent vaak kouder weer dan gemiddeld. Al is de plaats van de hogedrukkern uiteindelijk van doorslaggevend belang met betrekking tot de temperatuur. De kans op echte kou met een aanhoudende oostenwind lijkt de komende weken niet zo groot. Een vroege stevige winterinval lijkt dus niet heel waarschijnlijk. Ondanks de poolwervel-split. Berekeningen op langere termijn (3 tot 4 weken vooruit, ECMWF model) laten zien, dat het geblokkeerde patroon waarschijnlijk standhoudt. Met een voorkeur van hogedruk richting IJsland en Groenland. De kans op koudere nachten met een graadje vorst lijkt in het eerste weekend van november wat groter te worden.

December

De berekeningen van het Europese model (ECMWF) berekenen ook voor december nog een voorkeur van ‘geblokkeerde patronen’, tussen relatief veel hogedruk op noordelijke breedte en lagedruk op veel zuidelijkere breedte, zoals bijvoorbeeld in de Golf van Biskaje. Dit komt tot uiting in de zogenaamde NAO-index, die aangeeft wat de luchtdrukverschillen zijn tussen noordelijke en meer zuidelijk gelegen gebieden op de Atlantische Oceaan. In ieder geval zit het ECMWF er voor de komende periode goed op. Dat geeft een zekere mate van vertrouwen voor de berekeningen voor december. Op basis waarvan we toch op zijn minste rekening kunnen houden met (zo af en toe) wat kouder weer dan gebruikelijk. Misschien dus een beetje winter later in november of in december. En zeker geen herhaling van vorig jaar. De narcissen, die zien we dit jaar waarschijnlijk niet meer in bloei komen. Voor de maanden januari en februari wordt het signaal voor geblokkeerde (en potentieel koude) patronen bij het ECMWF langzaam zwakker. De boodschap voor winterliefhebbers: vorig jaar zag het er rond deze tijd al vrij kansloos uit, nu is dat (nog?) niet het geval. http://www.weer.nl/nieuws/detail/2016-10-25-koude-winter-op-komst/

Daniël
Berichten: 1480
Lid geworden op: 31-12-1999

Re: Winter 2016-2017

Bericht door Daniël » 25-10-2016 16:22

Dat nu al de poolwervel splitst t.g.v. SSW, is wel heel opmerkelijk. Is dat wel eens vaker in oktober opgetreden en heeft dat ook met het onderbreken van de cyclus van de Quasi-Biennial Oscillation (zonale winden in de stratosfeer tussen de 16km en 40km hoogte) te maken?

En is dit het gevolg van de extreem warme septembermaand? We hebben al sinds halverwege augustus met geblokkeerde stromingspatronen te maken. Ook de hete zomer van 1995 luidde toen een periode in van langdurige blokkades tot wel in de voorzomer van 1996. Blijkbaar kan een hete zomer de atmosfeer zodanig op de kop zetten dat blokkades veelvuldig optreden.

Nu het op de Noordpool zo warm is, nemen de temperatuurverschillen tussen de Noordpool en de subtropen zo sterk af, dat de straalstroom verzwakt en daardoor gaat meanderen. Met als gevolg hoogteruggen en blokkades.
Laatst gewijzigd door Daniël op 25-10-2016 16:25, 1 keer totaal gewijzigd.

Jaap
Berichten: 1608
Lid geworden op: 31-12-2006

Re: Winter 2016-2017

Bericht door Jaap » 25-10-2016 23:04

Ik kan nu al heel voorzichtig zinspelen op een koudere winter dan gebruikelijk. Op grond van mijn theorie, dat geblokkeerde patronen in okt./begin nov. paralellen laten zien in de winter. Stralingsvorst of transportkou is nog een onzekere factor. De blokkade-plaats is niet exact te voorspellen. Enkele honderden kilometers naar het noorden of juist naar het zuiden, maakt voor de Nederlandse winter veel uit, qua temperatuur.

Sebastiaan
Berichten: 12244
Lid geworden op: 31-12-1977

Re: Winter 2016-2017

Bericht door Sebastiaan » 26-10-2016 13:14

Vroeg winters weer behoort de komende weken wellicht tot de mogelijkheden, schreven we gisteren op deze site. Maar hoe gaat het daarna verder in de rest van de komende winter? Is daar al iets over te zeggen? We bekijken het in het verhaal van vandaag.

De drukverdeling op het Noordelijk Halfrond van dit moment is erg uitzonderlijk met een sterk hogedrukgebied (nu al) boven de Noordpool en eigenlijk in het hele gebied van de Arctische Oceaan bizar hoge temperaturen. In delen van het Poolgebied liggen de gemiddelden 15 tot 20 graden boven normaal. Op Spitsbergen ligt nog geen sneeuw, wat feitelijk ongekend is.

Combinatie van factoren
De warmte in het hoge noorden wordt veroorzaakt door een combinatie van factoren, zo was gisteren al te lezen. Het hogedrukgebied daar zorgt voor een warme bovenlucht die een sterke afkoeling in de net begonnen poolnacht tegenhoudt. Een sterk lagedrukgebied bij de Aleoeten pompt in het verre oosten veel warmte het Poolgebied in. Aan onze zijde was een hogedrukgebied boven Scandinavië er de oorzaak van dat zuidelijke winden via Spitsbergen veel warmte het Poolgebied in bliezen. Een gevolg van dit alles is dat er nu recordweinig zeeijs is. Veel stukken van de Arctische Oceaan (vooral aan de randen) liggen nog open. Daar waar normaal ijs ligt, bevindt zich nu (relatief erg warm) zeewater. Dat heeft een grote impact op de temperaturen in het gebied.

Op het land juist koud
De andere kant van het verhaal is dat de relatief koude lucht die natuurlijk wel in het poolgebied aanwezig is als gevolg van de relatief zwakke poolwervel in Siberië en ook in Canada vrij gemakkelijk het land op stroomt. In beide regio’s is oktober de maand waarin zich een sneeuwdek begint op te bouwen. En in beide regio’s gaat dat dit jaar in een adembenemend tempo. Door de veel uitgestrektere sneeuwbedekking van dit moment dan normaal in Siberië is het daar op veel plaatsen kouder dan gebruikelijk, met afwijkingen in het binnenland tot soms 15 graden aan toe. In Canada zijn de afwijkingen van de temperatuur minder extreem, ook al ligt er ook hier duidelijk meer sneeuw dan normaal. Hier zien we vooral in het oostelijke derde deel afwijkingen omlaag.

Negatieve AO-index
Bij de drukverdeling van nu hoort een sterk negatieve AO-index (Arctische Oscillatie, een maat voor de drukverdeling in het Poolgebied). De NAO-index (Noord Atlantische Oscillatie, een maat voor de drukverdeling op ons deel van de Atlantische Oceaan) was tot nu toe steeds neutraal tot licht positief. Hoewel er regelmatig aanwijzingen zijn dat ook de NAO-index negatief wordt (met hogedruk in noorden en lagedruk verder naar het zuiden), is dat tot nu toe nog niet echt gebeurd.

Poolwervelsplit
Als factoren die de drukverdeling van nu aanwakkeren, moeten we de poolwervelsplit noemen, die zich nu in de stratosfeer boven het Poolgebied afspeelt (zie het verhaal van gisteren). Verder speelt de zwakke La Niña die zich op dit moment langs de evenaar tussen Peru aan de ene kant en Australië/Indonesië aan de andere kant lijkt in te stellen, mogelijk een rol. Andere invloeden zijn het ontbreken van zoveel zeeijs in het Poolgebied, de snelle opbouw van het sneeuwdek in Siberië en Canada, de warme Atlantische Oceaan en een bel met warm zeewater ten zuidwesten van Alaska.

Koude winter dus?
Dat gaat naar een koude winter toe, zou je zo nu zomaar kunnen zeggen. Toch staat dat allerminst vast. Het patroon, zoals zich dat nu heeft ingesteld, is nog lang niet stabiel. Omdat de dagen de eerste bijna twee maanden nog een stuk korter worden, koelt de atmosfeer op het Noordelijk Halfrond verder af. De temperatuurverschillen tussen het Arctische gebied en de gebieden rond de evenaar nemen daarbij toe, de straalstroom wordt hoe dan ook sterker en uiteindelijk kan de druk die daardoor op het patroon van dit moment wordt uitgeoefend zo sterk worden dat het alsnog uit elkaar wordt geslagen. En dat is nu precies wat voor de komende winter wordt verwacht.

Ontwikkeling van nu was verwacht
De overgang naar een sterk negatieve AO-index, zoals die zich de afgelopen weken heeft afgespeeld, was in lijn met lange termijnverwachtingen zoals die er vanaf de afgelopen zomer al lagen. Het idee is nu dat het patroon van dit moment zo sterk staat (ook door de poolwervelsplit van nu) dat het in grote lijnen ook de komende novembermaand nog wel zal overleven. Voor de periode daarna wordt het aantal factoren dat op een omslag van de AO-index naar een positief regime en daarmee het doorbreken van een sterke westcirculatie wijst steeds groter. Mogelijk speelt de omslag zich al later in november af, waarschijnlijk in december. Vooral voor januari en in iets mindere mate februari zijn de aanwijzingen voor een westcirculatie de laatste tijd alleen maar groter geworden.

Het lijkt op de afgelopen winter
Veel van de factoren, die tijdens de komende winter een rol lijken te gaan spelen, waren er de afgelopen winter ook. En we weten hoe het toen is afgelopen. Zo is de QBO-index (gekoppeld aan een windregime hoog boven de evenaar), de afgelopen winter sterk positief en nu opnieuw (hij heeft zijn negatieve fase voor het eerst sinds we weten nagenoeg overgeslagen) een sterke aanwijzing voor een westcirculatie, zo blijkt uit vergelijkingen met het verleden. Ook andere factoren (de La Niña, het warme zeewater ten zuidwesten van Alaska, een watertemperatuurverdeling verderop in het gebied van Indische Oceaan en het verschil in luchtdruk tussen ons deel van Europa en Rusland) wijzen op het op handen zijn van een omslag naar een positieve fase in de AO- en de NAO-indices, op zijn laatst vanaf januari.

ECMWF en CVS
De verschillende computercentra, die zich met lange termijnverwachtingen bezig houden, hebben ook al aan de situatie gerekend. Het grappige is dat de twee belangrijkste centra, het Amerikaanse en het Europese, elkaar tegenspreken. Het Europese model zit op het aanhouden van de Noordelijke hogedruk, eigenlijk de hele winter, overigens zonder dat het in Europa echt koud wordt (ook boven Rusland wordt hogedruk berekend met daar zuidelijke winden en de aanvoer van warmere lucht). Het Amerikaanse model gaat voor een sterke westcirculatie, met de bijbehorende natte en zachte weersomstandigheden. De nadruk lijkt hierbij op december en januari te liggen.

Het weer beslist
Voor beide patronen is uiteindelijk wel iets te zeggen. Want het kan natuurlijk gebeuren dat het patroon van nu sterker en stabieler is dan gedacht (de ECMWF-visie) en bijvoorbeeld er ook een deel van december en januari bij pakt, zoals in de winter van 2010-2011 gebeurde. Dat leverde toen een zeer koude en sneeuwrijke decembermaand op. De andere kant van het verhaal is dat het Amerikaanse model gelijk krijgt. In dat geval is het patroon van nu van snel voorbijgaande aard. En krijgen we mogelijk al op korte termijn met een doorbrekende westcirculatie te maken. En gaan we op voor de vierde zachte winter op rij. Het is aan het weer om het straks allemaal te laten zien.

Bericht RvdB van MG.
Laatst gewijzigd door Sebastiaan op 29-10-2016 13:45, 1 keer totaal gewijzigd.

Sebastiaan
Berichten: 12244
Lid geworden op: 31-12-1977

Re: Winter 2016-2017

Bericht door Sebastiaan » 26-10-2016 14:25

Afbeelding


Ik heb het dan over de stratosfeer. Kijk eens naar de groene lijntjes. De GFS ENS. Geen SSW (geen negatieve waarden) maar wel aanhoudend weinig zonale snelheid. CFS laat voor de wat langere termijn uiteraard een gemengder beeld zien, maar ook daar komt de poolwervel niet echt op gang. Dan heb je het al snel over een periode in het nieuwe jaar. Dat zou -als dit uitkomt- dat de stratosfeer deze winter wel eens niet de spelbreker hoeft te zijn. Ja, ik ben voorzichtig want de natuur is de koningin. Wij haar bewonderaars. Het moge ook duidelijk zijn dat dit jaar echt anders is in dit opzicht dan vorig jaar: rode stippellijn. Dit biedt in principe meer kansen op noordelijke blokkades. Het is altijd een kwestie van geluk. En of de andere elementen mee willen spelen. Dat weten we nog niet. weatheriscool.com/index.php/stratosfaren-zonalvind-10hpa-60n-gfs-ens/

Daniël
Berichten: 1480
Lid geworden op: 31-12-1999

Re: Winter 2016-2017

Bericht door Daniël » 26-10-2016 15:02

Kan een poolhoog zo sterk worden dat de bovenlucht boven Noordpool zo abnormaal warm is, dat er zich op onze breedte op het noordelijk Halfrond een gordel bevindt met zeer koude lucht en daar weer ten zuiden er van de subtropische lucht? Dan zou er aan de rand van het Noordpoolgebied een straalstroom moeten waaien die van oost naar west gaat en dat de gewone polaire straalstroom zich erg zuidelijk boven Noord-Afrika bevindt.

Hans
Berichten: 1710
Lid geworden op: 31-12-1997

Re: Winter 2016-2017

Bericht door Hans » 27-10-2016 10:08

Schitterende theorieën allemaal en machtig interessant!
Laten we ons gewoon laten verrassen en de weerkaarten volgen voor zo'n dag of 10 vooruit!
Vroeger kon dat niet, maar toch had dat wel wat. Is het trouwens leuk om nu al te weten of b.v. de komende winter opnieuw zacht wordt???
Persoonlijk laat ik het weer gewoon over me komen zoals het is. De natuur kist haar eigen plan en dat moet ook maar mooi zo blijven..

Ko
Berichten: 5914
Lid geworden op: 08-06-2013

Re: Winter 2016-2017

Bericht door Ko » 27-10-2016 11:19

Het mag dan algemeen bekend zijn dat vroeg winterweer in de herfst bijna nooit een vervolg krijgt in de eigenlijke winter, maar andersom is het net zo. Dus dat veel hogedruk in de herfst geen vervolg krijgt in de winter. Dat er enkele uitzonderingen waren waarin het wel lukte moet niet op worden blind gestaard.

Het blijft mooi om aan zo'n uitzondering te blijven terugdenken. Voor mij blijft het meest geslaagde winterseizoen met veel vorst en ijsdagen nog steeds winter 1996. Al begin december begon de kou, durend tot begin april. Extreem lange periode van aanhoudende hogedruk, zelden voorkomend.
De winters waren mooi, heel vroeger.

Plaats reactie