Nu de klimaatverandering, eerst de zure regen...

[Oud-forumlid]

Daar hoor je toch ECHT helemaal niets meer over?
Was het dan een sprookje of zo..



Zure regen Het is een vrijwel vergeten probleem: bomen die bruin of kaal dreigen te worden. Maar in de jaren tachtig zag je ze opeens overal. Zure regen kreeg de schuld. Tijdens de week van de milieuconferentie in Kopenhagen terug naar de bossen.
Er was eens een sprookjesbos…
“Er was eens een sprookjesbos…. en toen kwam de zure regen” , “Europa’s bossen één sterfhuis” en “We staan voor een ecologisch Hirosjima”. Een kleine greep uit de krantenkoppen van begin jaren tachtig. Apocalyptische voorspellingen over de gevolgen van hèt grote milieuprobleem uit die tijd: zure regen. Foto’s van dode bomen met kale takken wakkerden de angst nog eens extra aan. Er moest snel wat gebeuren, anders bleef geen bos meer overeind. De overheid, de milieubeweging en de burgers gingen kordaat de strijd aan. En zelfs op Europees niveau namen politici maatregelen. Met succes. Van die zure regen hebben we allang geen last meer.

Inmiddels hebben we te maken met ander probleem: de klimaatverandering. Wereldleiders en milieudeskundigen zijn twee weken bijeen op de klimaattop in Kopenhagen. Daar wordt gezamenlijk naar een oplossing gezocht voor het probleem van de opwarming van de aarde. Maar zo makkelijk als met de aanpak van zure regen gaat dat niet…




Wie in de regen loopt, solliciteert in feite naar een toupetje’ en “als het zo door gaat, brandt de regen gaten in je kleren”, waarschuwde de Noord-Hollandse provincieambtenaar Arend Vermeulen al in de jaren zeventig. Hij deed onderzoek naar het verband tussen zwaveldioxide en zure regen. Uit Scandinavië kwamen toen de eerste berichten over verzuurde meren met massa’s dode vissen.

De Duitse bodemkundige Bernhard Ulrich sloeg in 1980 groot alarm met das Waldsterben. Duizenden hectares bos in Europa dreigden te verdwijnen. Pas vanaf dat moment zag men de ernst van zure regen in. De Duitsers schrokken; hun Zwarte Woud, het nationale troetelkind, ging aan zure regen ten onder.

Zure regen werd onder meer veroorzaakt door de uitstoot van giftige zwaveldioxiden. Via fabrieksschoorstenen van de bruinkoolcentrales kwamen deze stoffen in de lucht terecht. En niet alleen via de bruinkoolcentrales. Ook raffinaderijen en het autoverkeer waren boosdoeners. In het Duitse tijdschrift Der Spiegel verschenen uitgebreide artikelen over Ulrich en zijn bevindingen. De boomsterfte was vooral zichtbaar in de “Zwarte Driehoek”, het grensgebied van Duitsland, Polen en Tsjechoslowakije. Die regio leek één groot bomenkerkhof.

Geen zure regen in Nederland

ZoomProf.dr. J.G.M. RoelofsDode bossen in Duitsland en dode vissen in Scandinavië, in Nederland zelf leek zure regen geen probleem. Maar de wind voerde de zure regen van land tot land. Zwavel circuleerde boven Europa en kwam als zure regen naar beneden. In 1983 beweerde Dr. Ir. Zoeteman, directie Lucht van het Ministerie van Milieubeheer: “De vervuilde lucht boven Nederland wordt slechts voor één derde door ons zelf veroorzaakt, de rest is afkomstig van de buurlanden. West -Duitsland, Engeland en België nemen ongeveer de helft voor hun rekening. Maar omgekeerd vliegt ruim 70% van de Nederlandse uitstoot weer naar het buitenland”. Hij maakte duidelijk dat Nederland dus bijdroeg aan de zure regen.

Jan Roelofs,bioloog, ontdekte dat in Nederland ook veel oppervlaktewater verzuurd was door zwavelzuur. Hij schreef een artikel in het blad “Natuur en Milieu”. Een journalist van de Volkskrant pikte dit nieuws op en plaatste een interview met Roelofs op de voorpagina van de zaterdagkrant. Een delegatie van het Ministerie van VROM bezocht Roelofs vrij snel na publicatie met 700.000 gulden in hun achterzak. Dat geld was bestemd voor verder onderzoek. Maatregelen waren noodzakelijk. Zure regen ontwikkelde zich tot een belangrijk politiek item.

Politici op excursie

ZoomPieter Winsemius, Minister van VROM 1982-1986 Kamerleden wilden met eigen ogen zien hoe desastreus het was, die stervende bossen. Met deskundigen gingen zij op excursie naar de bossen in Duitsland, op de Veluwe en bij de Peel. Niet alleen kamerleden, ook milieuafgevaardigden van bedrijven als de Kema, Shell, Akzo en Esso lieten zich rondleiden. Op verschillende plekken werden meetstations gebouwd om zure regen te meten. Milieuminister Pieter Winsemius nam deel aan één van de excursies: “Ik ging mee naar de Veluwe. We stapten uit , ergens bij een klein stationnetje, waar zelden nog trein leek te stoppen. Daar stond een boswachter, die ons ging uitleggen wat zure regen was. Ik liep daar heel belangrijk met mijn zure regen paraplu (…) maar na afloop voelde ik duidelijk het signaal dat het ernst was. Ik was erdoor geraakt’.

In mei 1984 volgde een debat tussen de Kamercommissie voor Milieu en de ministers Winsemius en Braks van Landbouw. De politici beseften dat het ernst was met die zure regen. Winsemius kondigde ingrijpende maatregelen aan. De uitstoot van zwaveldioxide in Nederland moest met 70 % naar beneden. Stikstofoxide moest met 30% terug en de ammoniakuitstoot moest in 2000 met de helft verminderd zijn. De maatregelen hadden directe gevolgen voor de burger. De stroomprijs ging bijvoorbeeld omhoog. En auto’s werden duurder door de invoer van loodvrije benzine en katalysatoren. En de intensieve veehouderij moest de uitstoot van ammoniak beperken.

Zure regen: onze eigen zorg

Jan Houben, varkenshouder e overheid moest de bevolking overtuigen van de noodzaak van de impopulaire maatregelen tegen zure regen . Daarom startte de overheid in 1985 een grootscheepse campagne onder het motto; “Stop zure regen”. TV-spotjes, paginagrote advertenties in de dagbladen en straataffiches moesten het publiek bewust maken van de gevaren van zure regen. Foto’s van gezonde bossen die veranderden in dode bossen. Informatie over schade aan monumentale gebouwen, zoals kerken. Foto’s van een Mariabeeld met een gaaf gezicht, dat veranderde in een Mariabeeld zonder gezicht; allemaal het gevolg van zure regen.

In kranten verschenen verhalen over de bijtende werking van zwavel, dat het zandsteen aantastte van de beeldhouwwerken bij de Sint Jan in Den Bosch. Zure regen vrat aan het carillon van de Dom in Utrecht. Zelfs paperassen in archieven vielen uit elkaar van de verzuurde lucht die door de archiefruimten stroomde. Burgers konden in verschillende steden meedoen aan “zure regen stadswandelingen”. Onder leiding van gidsen trokken groepjes geïnteresseerden door de steden op zoek naar schade aan monumenten en gebouwen. Op allerlei plekken gaven wetenschappers en deskundigen lezingen over de gevaren van zure regen, tot bij de Nederlandse vereniging van Huisvrouwen aan toe. Zure regen bedreigde bovendien de volksgezondheid. Vervuilde lucht tastte het longweefsel aan van mensen met astma en bronchitis. De slogan van de overheidscampagne luidde : “Zure regen. Onze eigen schuld. Onze eigen zorg”.

"Tot de schijt ons doodt"

ZoomW.M.J. den Boer, Plaatsvervangend hoofd afdeling bosontwikkelingBij Staatsbosbeheer werkte ingenieur Mauk den Boer . Hij ontdekte dat vooral de Peel leed onder verzuring: “Er bestond duidelijk een Nederlandse variant van het zure regen probleem. Nederland blonk uit door een gigantisch hoge veedichtheid. De ammoniak uit de mest van varkens, kippen en koeien ging de lucht in en kwam op vrij korte afstand weer in de natuur, zoals in tuinen, in bossen en op heideterreinen terecht. In de Peel kwam heel veel terecht. In die tijd kon zelfs een postbode als hij een erfenis kreeg achter zijn huis een varkensstal bouwen en het kon niemand schelen wat hij met zijn mest deed, dus die mest droop aan alle kanten de Peel af”.

Bij het ministerie van Landbouw, waar Staatsbosbeheer onder viel, was men niet heel enthousiast over Den Boers bevindingen. De boeren ook niet. Bij meetstations voor zure regen blokkeerden boeren de toegang, zij voelden zich in hun bestaan bedreigd. Boer Jan Houben: “ Voor ons was die mest een zegen. Wij hadden hier in de Peel altijd arme grond gehad, met een groot gebrek aan mineralen en groeistoffen. Die mest was voor ons een uitkomst, daar konden wij naar hartenlust gewassen mee kweken. Wij vreesden een nieuw, negatief plan uit de hoge hoed”.

Omdat de boeren niet wilden geloven dat er een verband bestond tussen zure regen en mest, bouwden deskundigen op verschillende locaties in Nederlandse bossen een dak. Dat dak diende om ammoniak uit de lucht op te vangen. Jan Roelofs: “ De kwaliteit van de bomen en de bodem onder dat dak verbeterde binnen één jaar aanzienlijk. Dat was het definitieve bewijs dat de verstoring in de groei van de bossen kwam door de uitstoot van ammoniak”.

De uitstoot afkomstig uit varkenshouderijen moest flink ingekrompen worden. Volgens Winsemius had minister Braks van Landbouw daar een prachtige kreet voor verzonnen. In plaats van “ tot de dood ons scheidt” bedacht Braks de leus: “ tot de schijt ons dood”. Zo gingen ze de strijd tegen de mest aan.

Een maatregel die volgde was dat boeren geen mest meer over het land mochten spuiten. Voortaan moest de mest via mestinjecties de grond in. Jan Houben:” In die tijd hadden we op zich al antipathie als iemand van Staatsbosbeheer op ons af kwam. We stonden met de ruggen tegen elkaar. Dat veranderde geleidelijk. Inmiddels heb ik zelf allerlei maatregelen genomen om ammoniak op te vangen, zodat het niet in de lucht komt”.

"Warme zomers vinden we geen probleem"

ZoomM.G.H.C Oomen-Ruijten, CDA Kamerlid 1981-1989De zure regen verdween. De uitstoot van zwaveldioxide daalde flink. Dat kwam ook omdat na de val van de muur in 1989 de zware industrie uit Oost Europa verdween of aan strenge regels gebonden werd. Volgens Winsemius is het klimaatprobleem waarover nu in Kopenhagen gesproken wordt, veel moeilijker aan te pakken. Zure regen was in feite een regionaal probleem van rijke landen in Europa, met uitzondering van Oost Europa. Duitsland kreeg het voor elkaar om de uitstoot van bruinkool uit Oost Europa sterk terug te brengen.

Bij de klimaattop in Kopenhagen gaat het om een wereldwijd probleem, met veel meer belangen. Ook de landen van de Derde Wereld spelen daar een rol in en natuurlijk Amerika. Dat is veel lastiger aan te pakken. De inzet is veel hoger. Winsemius: “Bij de aanpak van zure regen moest een relatief klein schroefje aangedraaid worden. Bij het klimaat gaat het wereldwijd om 60- tot 80% minder uitstoot van CO2 , terwijl de economie zich op een manier ontwikkelt waarbij er juist méér CO2 zal worden uitgestoten”.

Ria Oomen- Ruijten, kamerlid van het CDA in de jaren tachtig: “Zure regen was voor iedereen in de jaren tachtig urgent, je zág het. Die dode bossen, dat maakte indruk. Bij het klimaat ligt dat anders. We vinden het wel prettig dat het zulk warm weer is in de zomer. We denken dan niet aan de gevaarlijke gevolgen van de opwarming van de aarde, de state of urgency ontbreekt.”

Winsemius: “Dat kan dus niet. Die urgentie moet hoger. Dit is een fout probleem in een rijk land als Nederland. Daar moet je je gewoon kwaad over maken en zeggen: dit kán niet!”

Bron Wikipedia / John van Bladel

[Dick]

Met de CFK' s is het ook gelukt. Al zal het nog even duren voor dat gat in de ozonlaag echt dicht is. Misschien is Klimaatverandering c.q, Global Warming voor de meesten een teveel omvattend moeilijk te behappen begrip. En discussie is er ook nog volop. Bovendien moet om de uitstoot van broeikasgassen terug te dringen echt ons hele manier van leven op de schop.

[Oud-forumlid]

Kennen jullie deze site? http://wattsupwiththat.com/
Alle "voor- en tegenstanders" m.b.t. AGW hakken hier dagelijks "vrolijk" op elkaar in.

[Vincent]

Kennen jullie deze site? http://wattsupwiththat.com/
Alle voor en tegenstanders m.b.t. AGW hakken hier dagelijks "vrolijk" op elkaar in

Ah, die trollensite. Negeren die hap a.u.b. Alles wat er geschreven wordt is of nonsens, of kersenplukkerij, en dus ook nonsens.

[Bart]

De berichten werden soms wel overdreven, maar zure regen was geen onzin.

Het ging niet alleen over de aantasting van de bomen, maar ook over aantasting van gebouwen (van kalkhoudende gesteenten, waaronder marmer), van uitloging van de bodem, de verzuring van geïsoleerde slechte gebufferde wateren en van het verdwijnen van groepen korstmossen. In sommige natuurgebieden zijn de gevolgen daarvan nog steeds zichtbaar. Heidevelden bijvoorbeeld zijn daardoor een stuk soortenarmer geworden.

Het feit dat die trend niet door heeft gezet komt juist doordat er veel maatregelen zijn genomen, zoals de komst van ontzwavelingsinstallaties op energiecentrales. De milieubeweging had denk ik wel beter moeten terugmelden dat dat een positief effect had; nu leek het of de problemen vanzelf ophielden of nooit hadden bestaan.

Overigens waren in delen van Duitsland en Oost-Europa (o.a. Polen) de effecten nog vele malen ernstiger en veel zichtbaarder dan hier. Daar zijn wel degelijk stukken bos afgestorven. Het ging vooral om bossen in heuvelgebieden in de buurt van industriegebieden, op verzuringsgevoelige (slecht gebufferde) bodems.

Bart Vreeken (bioloog)

[Dick]

Onze heidevelden hebben nog steeds te lijden van vergrassing door met name het pijpestrootje. Gelukkig kun je met afplaggen die purperen hei wel terugkrijgen, maar dat is een intensief karwei en een zaak van lange adem. Die alles doordringende stank van varkensmest op het Brabantse land is geloof ik ook wel verleden tijd.

[Gerard]

Uiteraard waren het niet de milieubewegingen die de ministeries en de regeringen van adviezen dienden welke maatregelen nodig waren en het waren niet de milieubewegingen die de metingen verrichten. Wie dat wel deden waren groepen onderzoekers bij ECN, RIVM, TNO, WUR en KNMI. Allemaal met hun eigen specialiteiten deels overlappend deels elkaar ondersteunend. Dat er zure regen viel en zuur aerosol deponeerde was een feit. Dat er schade aangebracht werd ook. Zowel hier als in Duitsland kon zure mist gemeten worden met een PH van 2. Het zicht kon bij een bepaalde weertype teruglopen tot 3 km vanwege de fijnstofconcentraties van honderden microgrammen per kuub, Chinese en Maleis/Indonesische toestanden. Allemaal is dat gemeten en gerapporteerd en ik heb er persoonlijk aan mee mogen werken.

Toch hadden ook de milieubewegingen uiteraard een rol: de politiek onder druk zetten door het mobiliseren van de bevolking met verder gaande voorlichting, waarbij ze wel eens wat "te scherp uitlichtten" , zoals je vaker ziet bij items waar milieubewegingen zich mee bemoeien.
De ministeries zijn echter log en wetgeving verandert niet snel ten gunste van milieu en duurzaamheid. Economische belangen prevaleren ook vaak, het mag niets kosten, de producten mogen niet duurder worden, geen oneerlijke concurrentie van andere landen die de maatregelen niet nemen. Dus: in het ene land maatregelen, dan in het nader land ook. Daar had je dus Europese afspraken voor nodig. Wat je nu voor het broeikaseffect nodig hebt zijn wereldwijde afspraken. Alleen voor CFK's is dat tot nu toe gelukt.

Wie er dan had moeten melden aan de bevolking dat het allemaal verbeterd is dankzij de (ontzwavelings)maatregelen die zijn genomen? Het is een langzaam proces geweest dat wat versnelde nadat "Die Wende" zijn beslag kreeg in 1989. Oost-Duitsland was één van de grote stokers van zwavelrijke brandstof. In 1992 was dat bij een bezoek aan Leipzig nog prima te ruiken overigens.

Ik denk dat toch de overheid het hier heeft laten liggen, in combinatie met het onderwijs.


Steeds weer kom ik reacties tegen van mensen die stellen:

"dat verhaal over die zure regen van de milieumensen klopte niet (want ik zie niets van stervende bossen nu en andere effecten) dus het broeikaseffect is ook een leugen."

Je kan dan zeggen dat is nu eenmaal zo dat de halve bevolking zich er niet in verdiept hoe het nu echt zit, maar bij betere voorlichting en onderwijs was het percentage onwetenden wellicht kleiner geweest. Dat scheelt uiteindelijk ook in de politieke besluitvorming, want voor die groep mensen is nu iedere partij die iets aan milieu wil doen een leugenpartij. Ik overdrijf het nu wat, maar een kern van waarheid zit erin. Dat betekent dat milieumaatregelen nog wat lastiger doorgevoerd worden. Er komen andere partijen aan de macht, de traditionele anti-milieupartijen / economisch belang boven alles / geen maatregelen die geld kosten en het milieu ten goede komen.

De maatregel om de auto's weer te laten racen op sommige trajecten is een beetje voorbeeld hierbij.
Het niet nemen van maatregelen om giftige emissies van houtkachels te verminderen is er ook zo één. In Duitsland, Denemarken, Oostenrijk, Zwitserland is er wel beleid, hier in Nederland mag iedere rommelkachel via een bouwmarkt verkocht worden, sinds 2004. Een Europese (!) aanbeveling om alle houtkachels op de markt toe te laten werd alleen door Nederland overgenomen, andere landen beroepen zich op hun recht om het milieu (lees gezondheid van de bevolking) te sparen. Hier is het geen probleem dat je de dioxines en carcinogene aromatische koolwaterstoffen van de kachel van je buren moet inademen.

Goed, terug naar de "zure regen".

In Scandinavië zijn ze heel gelukkig met de toen genomen maatregelen: meren die volkomen verzuurden en waar het leven uit begon te verdwijnen konden weer herstellen. Allemaal aangevoerd door de omringende en vooral de windopwaartse landen.